Μια βιογραφία του καθηγητή Τόλκιν...

Ο Τζων Ρόναλντ Ρόϋελ Τόλκιν είναι γνωστός για το πολυσύνθετο συγγραφικό του έργο και ιδιαίτερα για την αθάνατη δημιουργία του: τον κόσμο της Μέσης Γης. Παράλληλα, ήταν ένας σπουδαίος ακαδημαϊκός, καθηγητής της Παλαιοαγγλικής (Αγγλο-Σαξονικής) της Έδρας Ρώλιγκσον και Μπόσγουορθ στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Μεγάλο μέρος της δύναμης των γραπτών του οφείλεται στην εκτεταμένη του γνώση της αγγλικής γλώσσας και στην βαθειά κατανόηση των μύθων. Γεννήθηκε στο Μπλουμφοντέιν της Ελεύθερης Πολιτείας της Οράγγης (μέρος της σημερινής Νοτίου Αφρικής), στα τέλη του 19ου αιώνα (3-1-1892). Μετά τον πρόωρο θάνατο του πατέρα του, επέστρεψε σε ηλικία 4 ετών στην Αγγλία και εγκαταστάθηκε με την μητέρα και τον μικρότερο αδελφό του στο Σέαρχόουλ, ένα προάστειο του Μπέρμιγκχαμ. Έτσι, παρ'ότι η πόλη ήταν μεγάλο βιομηχανικό κέντρο, εκείνοι ζούσαν στην εξοχή. Η μητέρα του πεθαίνει, όταν ο Τόλκιν είναι μόλις 12 ετών, αφήνοντας εκείνον και τον αδελφό του ορφανά. Ο ιερέας της τοπικής Καθολικής Εκκλησίας αναλαμβάνει τότε την προστασία τους και τα στεγάζει στο ίδρυμα που συντηρούσε  η ενορία. Φοίτησε στη Σχολή "Βασιλεύς Εδουάρδος VI" του Μπέρμιγκχαμ, όπου είχε πολύ καλές επιδόσεις. Από εκεί συνέχισε στην Οξφόρδη, όπου διδάχτηκε Αγγλική Φιλολογία στο Κολλέγιο Έξετερ, κερδίζοντας τις ανώτερες διακρίσεις. Παντρεύτηκε νέος την παιδική του φίλη Ήντιθ Μπράτ που ήταν κατά  δύο χρόνια μεγαλύτερή του. Ο γάμος τους ήταν πολύ ευτυχισμένος και η Ήντιθ αποτέλεσε το πρότυπο του για τη Λούθιεν του "Σιλμαρίλλιον". Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος αναστάτωσε την ζωή του Τόλκιν. Υπηρέτησε στους Τυφεκιοφόρους του Λάνκασάϊρ ως αξιωματικός και επιβίωσε της Μάχης του Σομ (1916), όπου χάθηκαν πολλοί φίλοι και συνάδελφοί του. Η μεγάλος του σεβασμός για τον απλό στρατιώτη, που βρίσκεται κάτω από την τρομακτική ψυχολογική πίεση του πολέμου, διαφαίνεται σε όλα του τα έργα, όπως όταν τα απλοϊκά Χόμπιτ επιδεικνύουν στη Μόρντορ ένα πρωτόγνωρο μεγαλείο σθένους. Μετά τον πόλεμο άρχισε να εργάζεται στη σύνταξη του Νέου Λεξικού της Αγγλικής (New English Dictionary), αλλά το 1920 διορίστηκε λέκτορας της Αγγλικής στο Πανεπιστήμιο του Λιντς. Τέσσερα χρόνια αργότερα προήχθη σε Καθηγητή(Professor), που είναι και η υψηλώτερη ακαδημαϊκή βαθμίδα στα βρετανικά πανεπιστήμια. Εκείνη την εποχή άρχισε να γράφει με την προσωπική φιλοδοξία ότι τα βιβλία του θα αποτελούσαν μια καινούργια μυθολογία για την Αγγλία. Αυτά τα πρώιμα κείμενα, που αποτέλεσαν την βάση για τα μετέπειτα έργα του, έχουν εκδοθεί με τον τίτλο "Το βιβλίο των Χαμένων Ιστοριών". Το 1925 κέρδισε την ακαδημαϊκή έδρα στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Ειδικεύτηκε στην Φιλολογία, την μελέτη των λέξεων και των γλωσσών, και πολύ γρήγορα αναγνωρίστηκε από τον ακαδημαϊκό κόσμο ως αυθεντία σε αυτόν τον τομέα. Η αγάπη του για τις γλώσσες και την ιστορία τους, τον οδήγησε στο να δημιουργήσει μια σειρά επίπλαστων γλωσσών για τα Ξωτικά, και από εκεί προχώρησε να γράψει και την ιστορία τους. Αυτά τα γραπτά αποτέλεσαν  αργότερα τη "μαγιά" για το "Σιλμαρίλλιον". Παράλληλα, έγραψε πολλές ιστορίες για τα τέσσερα παιδιά του, διασημότερη των οποίων είναι, βεβαίως, "Το Χόμπιτ". Αυτό εκδόθηκε το 1937. Ο εκδότης, Στάνλεϋ Άνγουϊν, ζήτησε μια συνέχεια. Ο καθηγητής ήταν διστακτικός αρχικά, όμως η έμπνευση ήρθε και άρχισε να δουλεύει. Δυστυχώς παρενέβη και πάλι ο πόλεμος (Δεύτερος Παγκόσμιος), και έτσι χρειάστηκαν σχεδόν δώδεκα χρόνια για να ολοκληρωθεί αυτό το βιβλίο. Εξελιχθηκε μάλιστα σε κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή συνέχεια, μιας και δεν ήταν πια ένα βιβλίο για παιδιά, αλλά ένα μεγαλειώδες έπος για ενήλικες: "Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών". Σύντομα μετά την έκδοση αυτού του έργου, ο Τόλκιν παραιτήθηκε από το Πανεπιστήμιο και αποσύρθηκε στην παραθαλάσσια πόλη Μπέρνμουθ. Όμως, όταν η πολυαγαπημένη του Ήντιθ πέθανε, επέστρεψε κοντά στην οικογένεια του, στην Οξφόρδη. Δυό χρόνια αργότερα, στις 2 Σεπτεμβρίου 1973, άφησε την τελευταία του πνοή, σε ηλικία 81 ετών. Είναι θαμένος στο κοιμητήριο της Οξφόρδης, δίπλα στη γυναίκα του. Οι τάφοι τους, εκτός από τα κανονικά ονόματα, γράφουν και τα ονόματα των δύο διασημότερων μυθικών εραστών που δημιούργησε: του Μπέρεν και της Λούθιεν. Αν και το όραμα του Τόλκιν διοχετεύθηκε κυρίως στα γραπτά του, ζωγράφισε επίσης πολλές εικόνες και σκίτσα, με μολύβι, μελάνι αλλά και νερομπογιές. Έφτιαξε επίσης θαυμάσιους, λεπτομερέστατους χάρτες των φανταστικών χωρών του. Οι ζωγραφιές του έχουν χρησιμοποιηθεί ως εξώφυλλα σε κάποιες εκδόσεις και έχουν συγκεντρωθεί σε έναν ιδιαίτερο τόμο. Μετά τον θάνατό του, ο γιος του Κρίστοφερ, με την βοήθεια του καναδού συγγραφέα Γκάι Γκάμπριελ Κέι, ξεκίνησε να συγκεντώνει και να μορφοποιεί τα παλαιότερα μυθολογικά του έργα. Καρπός της δουλειάς τους είναι το "Σιλμαρίλλιον", μια φιλόδοξη σύμφυρση Ιστορίας, Μύθου και Θεολογίας που προξενεί δέος στον επίδοξο αναγνώστη. Σε αυτό προστέθηκαν αργότερα οι "Ατελείωτες Ιστορίες" (Unfinished Tales) και η σειρά βιβλίων "Η Ιστορία της Μέσης Γης". Εκτός από τον κύριο κορμό των έργων της "Μέσης Γής", ο Τόλκιν έχει γράψει θαυμάσια παιδικά βιβλία, που διαβάζονται ευχάριστα από "παιδιά" κάθε ηλικίας. Υπάρχουν επίσης μεταφράσεις του από την Αγγλο-Σαξωνική και πολλά επιστημονικά δοκίμια. Ο Τόλκιν δεν ανέμενε ποτέ ότι τα έργα του θα γίνουν τόσο δημοφιλή, πιστεύοντας πως θα γίνουν αποδεκτά μόνο από μιά μικρή μερίδα του κοινού. Κι όμως, το όραμα της Μέσης Γης, έχοντας τις ρίζες του στην αγάπη του για την αγγλική εξοχή, από τα πράσινα δάση της Οξφόρδης μέχρι τους ανθισμένους λόφους του Γιορκσάιρ, έπιασε το πνεύμα της εποχής, και έγινε πηγή έμπνευσης για πολλούς σύγχρονους συγγραφείς, καλλιτέχνες και -πρόσφατα- κινηματογραφιστές...

Ο ρόλος του βιβλίου..

Το βιβλίο είναι ένα από τα σημαντικότερα αγαθά του πολιτισμού. Σ’ αυτό ο άνθρωπος μπορεί να καταγράψει τις σκέψεις και τις γνώσεις του, μεταφέροντάς τις στο χρόνο. Ένα ταξίδι της σκέψης στον χρόνο. Ο ρόλος του βιβλίου ανέκαθεν ήταν η μόρφωση του ανθρώπου, η διαιώνιση του πνεύματος, η εξέλιξη της διανόησης, ακόμη και το πέρασμα σε άλλους κόσμους. Σταθμός για την ιστορία του βιβλίου, ήταν η ανακάλυψη της τυπογραφίας από τον Γουτεμβέργιο το 1445. Η αξία του βιβλίου ως μέσο είναι ανεκτίμητη, καθώς συνέβαλε στην διάδοση της επιστήμης και έκανε την γνώση προσιτή στις λαικές μάζες.Επίσης δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε την ηθικοπλαστική ανάπτυξη των ατόμων από το βιβλίο, όπως και την συμβολή του στην εκπαίδευση και τον επαγγελματικό προσανατολισμό. Στις μέρες μας το βιβλίο φαίνεται να έχει παραγκωνιστεί, αφού οι γεννιές που μεγαλώνουν με την γραμματική της εικόνας και την λογική της τηλεόρασης, φαίνεται να μην το προτιμούν. Βέβαια σ’ αυτό μερίδιο ευθύνης έχει και το σχολείο με τους φορείς, που έχουν μετατρέψει το βιβλίο σε εργαλείο πίεσης για τα παιδιά, τα οποία το συνδέουν με την υποχρεωτική γνώση και έτσι το βρίσκουν απωθητικό.

Το σίγουρο είναι ότι με την μελέτη των βιβλίων ένας άνθρωπος μπορεί να βελτιωθεί ως προσωπικότητα, να αποκτήσει κοινωνικά “όπλα”, ακόμη και να ταξιδέψει σε άλλους τόπους, εποχές και πολιτισμούς. Βέβαια η αγάπη για το βιβλίο εξαρτάται και από τα ερεθίσματα που έχει ένα παιδί στην οικογένειά του και κατά πόσο θα το εμπνέυσει από μικρό κιόλας ν’ αγαπήσει τα βιβλία. Οι δύο πρώτοι θεσμοί κοινωνικοποίησης (οικογένεια και σχολείο) είναι που δίνουν στα παιδιά το παράδειγμα.

Η χώρα μας είναι από τις τελευταίες χώρες σε ανάγνωση βιβλίων στην Ευρώπη, επαληθεύοντας το ότι έχουμε μετατραπεί σε έναν τηλεορασόπληκτο λαό. Η τηλεόραση φυσικά δεν προβάλει το βιβλίο ως μέσο, παρά μόνο αν κάποιος δημοσιογράφος που εργάζεται σε σταθμό συγγράψει κάποιο και χρειάζεται την προώθηση. Το βιβλίο έχει μετατραπεί κι αυτό όπως όλα τα πράγματα, σε εμπόρευμα. Η έλευση των e-books δεν πρόκειται να αντικαταστήσει τον ρόλο του βιβλίου. Είναι διαφορετικό να έχεις μια εντυπη έκδοση, με το εξώφυλλο, την μυρωδιά του χαρτιού και τις σελίδες που μπορείς να γυρίσεις. Σε μια εποχή που ο πολιτισμός και το άτομο κατακερματίζονται από την λογική της αγοράς, το βιβλίο είναι πολύτιμος σύμμαχος και όχημα για την πνευματική ανάπτυξη και την μάχη απέναντι στην βαρβαρότητα.

Ενας μετρ του δημοσιογραφικού δοκιμίου.

 Τα δημόσια πράγματα ορίζουν το σύνολο του έργου του Μάριου Πλωρίτη όπως εκφράστηκε σε δύο βασικά πεδία: το θέατρο και τον Τύπο. Στο θέατρο γιατί αποτελεί μια από τις κυριότερες αποτυπώσεις της κουλτούρας των ηθών και στον Τύπο (στον οποίο ανήκουν τόσο τα βιβλία όσο και τα πάσης φύσεως έντυπα) γιατί είναι ο μείζων κοινωνικός καθρέφτης. Η παράδοση αυτή είναι η μεγάλη κληρονομιά του 19ου αιώνα η οποία όρισε και τον 20ό. Ο Πλωρίτης και ο Τερζάκης αποτελούν τους κύριους εκφραστές της στη χώρα μας.
Η σχέση των ελλήνων συγγραφέων και διανοουμένων με τον Τύπο χρονολογείται από τότε που έχουμε Τύπο στη νεότερη ελληνική ιστορία, αλλά με τον Τερζάκη και τον Πλωρίτη η παλιά δημοσιογραφική επιφυλλίδα αποκτά νέες διαστάσεις και γίνεται αυτό που σήμερα ονομάζεται διεθνώς «δημοσιογραφικό δοκίμιο». Οπου αποτυπώνονται τα ειδοποιά γνωρίσματα της στιγμής αλλά ταυτοχρόνως κρίνονται με βάση την παράδοση του παρελθόντος κι έτσι προβάλλονται στο μέλλον. Τέτοια είναι η μεγάλη πρόκληση της μαθητείας στο παρόν. Και αυτή αντιμετώπισε ο Πλωρίτης στις επιφυλλίδες του στο «Βήμα», που όλες μαζί δεν συνιστούν απλώς το χρονικό μιας εποχής αλλά μας δίνουν την εικόνα του κόσμου που μας κληροδοτήθηκε και των αιτίων που πήρε τη μορφή την οποία έχει σήμερα.
Το Ιδρυμα της Βουλής των Ελλήνων εξέδωσε προσφάτως σε δύο τόμους μια εκτενή επιλογή από τις επιφυλλίδες που δημοσίευσε στο «Βήμα» ο Μάριος Πλωρίτης από το 1989 ως το 2004. Είναι μια πολύτιμη έκδοση την οποία επιμελήθηκαν εξαιρετικά ο Θανάσης Θ. Νιάρχος και ο Αντώνης Φωστιέρης.
Ο Μάριος Πλωρίτης έγραφε στο «Βήμα» από το 1965 σταθερά ως τον θάνατό του το 2006 (εκτός από την περίοδο της επτάχρονης δικτατορίας, όταν είχε καταφύγει αυτοεξόριστος στο Παρίσι). Η περίοδος όμως που καλύπτουν οι επιφυλλίδες αυτές (1989-2004) είναι από τις πιο κρίσιμες της μεταπολεμικής ιστορίας, αφού τα παγκόσμια πράγματα ορίστηκαν από γεγονότα μείζονος σημασίας: από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης ως την τρομοκρατική επίθεση στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου και την αμερικανική εισβολή στο Ιράκ. Στην Ελλάδα ταυτοχρόνως ζήσαμε μεγάλες πολιτικές ανακατατάξεις αλλά και ριζικές αλλαγές, με κυριότερη την υιοθέτηση του ευρώ. Τα πολιτιστικά δρώμενα καλύπτουν ταυτοχρόνως μια ευρύτατη θεματική περιοχή, γιατί για έναν μαχητικό διανοούμενο όπως ο Πλωρίτης πολιτική και πολιτισμός είναι αλληλένδετες έννοιες. Η παγκόσμια κουλτούρα επομένως συνιστά αστείρευτη πηγή αναλογιών και παραδειγμάτων. Μια άλλη, εξίσου αστείρευτη πηγή είναι η αρχαιοελληνική παράδοση, όπου δημιουργήθηκαν τα αρχέτυπα και οι μήτρες των ιδεών από τις οποίες προέκυψε ο νεότερος δυτικός κόσμος. Κι όλα τούτα συνδυάζονται αρμονικά σε μια σκέψη που τα ενοποιεί χωρίς να τα ομογενοποιεί, που τα συγκροτεί σε ενότητα χωρίς να απαλείφει τις ιδιαιτερότητές τους.
Τα κείμενα του Πλωρίτη λοιπόν δεν είναι μόνο η προσωπική του κατάθεση στον δημόσιο βίο από την πλευρά του κριτή και του αναλυτή, αλλά και τεκμήρια μιας παραδειγματικής στάσης απέναντι στα μείζονα θέματα που θέτει το παρόν. Το πνεύμα που αποπνέουν έχει ορισμένα βασικά γνωρίσματα που συνιστούν και γνωρίσματα της προσωπικότητας του ίδιου του δημιουργού τους: αταλάντευτη και αδιαπραγμάτευτηγια να χρησιμοποιήσουμε μια λέξη της μόδας- πίστη στην ελευθερία, στη δημοκρατία, στο κράτος δικαίου και στα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη και ενεργό συμμετοχή στο κοινωνικό, στο πολιτικό και στο πολιτισμικό γίγνεσθαι. Ταυτοχρόνως πίστη στις αξίες της ελληνικής παράδοσης, η οποία ορίζεται από το μέγιστο παράδειγμα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας και των μεγάλων έργων που μας κληροδότησε στην τέχνη, στη φιλοσοφία, στην ποίηση και στο θέατρο, που όλα μαζί συνθέτουν έναν ανεπανάληπτο τρόπο ζωής. Ακόμη και τα αρνητικά παραδείγματα από τον αρχαίο κόσμο είναι εμπειρίες που αναλογικά κρινόμενες ορίζουν και τα πλαίσια δράσης του παρόντος.
Οι επιφυλλίδες του Πλωρίτη προστίθενται σε ένα πολύπλευρο έργο: δοκιμιακό και μεταφραστικό. Μια πολύτιμη συμβολή στο παρόν και μια εξίσου πολύτιμη παρακαταθήκη για το μέλλον. 






Πηγή:http://www.tovima.gr